Λίμνη ξυνιάδας τον 18ο αιώνα

από Admin Τετ Απρ 09, 2008 2:10 am

ΦθιωTlκή ΟΙκονομική 'Ιστορία

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗ Σ ΛΙΜΝΗΣ ΞΥΝΙΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΟIΚΟΝΟΜIΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

. ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

ΚΑΤ Α ΤΟΝ 180ν ΚΑΙ 190ν ΑΙΩΝΑ

ΔΗΜ. θ. ΝΑΤΣΙΟΥ

ΕΙσαγωγικό:
Παρακάμπτοντας τήν μακραίωνη, πλούσια, όλλά καί δγνωστη όκόμη Ιστορία
της λίμνης Ξυνιάδος της έπαρχίας. Δομοκού, έρχομαι νά παρουσιάσω λίγα
χαρακτηριστικά Ιστορικά στοιχεία των νεωτέρωνχρόνων, τά όποία δείχνουν
τή συμβολή της λίμνης στήν οΙκονομική όνάπτυξη της περιοχης.

α.
Ή άξΙα της λΙμνης: -Αν παραλεΙψουμε τΙς όρνητικές έπιδράσεις, πού εΙχε
έπΙ της ύγεΙας των παραλιμνΙων κατοΙκων, οΙ όπο.ίοι, δπως άναφέρει ό
Θεόδωρος Καρατζάς «έμαστ{ζοντο κυριολεκτικώς' ύπ6 τής έλονοσ{ας),\ ώς
πρός τά δλλα ύπηρξεν εύεργετική ή παρουσΙα της λίμνης. Τού1Οδλλωστε
όποδεικνύεται καί όπό μαρτυρίες όνθρώπων των τελευταίων αίώνων, οΙ
όποίοι όναφέρουν δτι οΙ κάτοικοι των γύρω χωριων ζούσαν μέ
τήνάλιευτική. Ακόμη τά προϊόντα της λΙμνης - τά πολλά, μεγάλα καί
ποικίλαψάρια της - ύπηρξαν
όπ' τά πρώτα προϊόντα της περιοχης, τά όποία έμπορευματοποιήθηκαν καΙ
δέν ήταν μόνο για αύτοκατανάλωση όπ' τούς κατοίκους.

β. ΟΙ
Ιστορικές μαρτυρίες. Κατά τό 1805 ό περιηγητής Αργύρης Φιλιππίδης, όπ'
τίς Μηλιές τού Πηλίου, έπισκέφθηκε τήν περιοχή της λίμνηςκαί μάς δφησε
στή συνέχεια ένα δριστο όδοιπορικό κείμενο, τόσο όξιόλογο γιά τήν
κεντρική Έλλάδα. Ό Αργύρης ΦιλιππΙδης μάς διέσωσε γιά τήλίμνη τή(;
Ξυνιάδος καί τούς γύρω κατοίκους τά έξης:

«.., Έμβαίνοντας
μέσα είς τ6ν κάμπο ν τού Νεζιρού, άΦίνεις άριστερά σου τήν λίμνην, Αϋτη
ή λίμνη βγάζει ψάρια χρονικώς, Τήν δουλεύουν τά πέριξ χωρία. Εύγάνει
γολιανούς, εύγάνει τούρνες ώραι6τατες' εύρίσκεις

άπ6 δύο όκάδες tως πέντε καί tξ tως έννέα' εύγάνει καί μικρά, πλατύζαις

1. θεοδώροu Κ. Καρατζά: «'Ιστορ{α τής Έπαρχιας Δομοκού - Θαυμακού>l, ΑΘΗΝΑΙ 1962.

σελ. 201.

πλήθος.
Τόν χειμώνα εύγαίνουν πάρα πολλά. 'Εδώ tpxovraI τόν χειμώνα πλήθος
πάπιες καί χήνες, καί άλλα. 'Όμως δέν τά κυνηγούν, ώσάν τόν Κάρλα. Αριστερά τής λίμνης εΙναι τό Ντσουκλί. wEXeI fως πενήντα
σπήτια χριστιανών. Ύπόκειται καί αύτό ύπό τόν ΘαυμσKι;Jύ καί εΙς τά
Φάρσσλα. Ζούν οΙ έγκάτοικοι μέ τήν γεωργικήν κα{ άλιευτικήν, επειδή
εΙναι πλησ{ον τής λ{μνης. ΕΙναι άνθρωποι, πού βλέπουν τήν δουλ{αν τους (= έργασ{α) μέ προθυμ{αν. Πλησ{ον αύτού άριστερά εΙναι τό χωρ{ον Πσλσμά. wEXeI lως σαράντα σπήτια χριστιανών. Ζούν κα{ αύτο{ μέ τήν γεωργικήν κα{ τήν άλιευτικήν. Ύπόκειται κα{ αύτό ύπό τόν Θαυμακού, εΙς δέ τήν έξουσ{αν άπότά Φάρσαλα, ΕΙναι δμως άνθρωποι φιλάνθρωποι, δλα τά χωρ{α, όπού εΙναι έδώ εΙς τήν λίμ νη ν, δουλεύουν δμως ώσάν Καλβίνοι, δέν κάθονται διό. λου άργοΙ

Πλησ{ον δέ αύτού, δυτικά τής λ{μνης εΙναι ή ΠσνσνΙσ, χωρ{ον κα{ αύτό Χριστιανικόν. ΟΙ έγκάτοικοι κα{ έδώ ζούν ώς τά λοιπά χωρ{α, όπού εΤπο

μεν. ΕΙναι δμως φιλανθρωπότεροι τών άλλων, ψωμοδόται, λυπούνται τονκάθε άνθρωπον. wEXeI κα{ αύτό τό χωρ{ον fως έκατό σπήτια. 'Εδώ οΙ πρωτεύοντες καί οί ίερείς
των άγαπούν τά 'Εκκλησιαστικά' δηλαδή συντρέχουν είς τήν 'Εκκλησ{αν,
txouv ήθη καλλίτερα, άγαπούν τόν κάθε προκομένον καί έρωτούν έκείνα,
δπου δέν ξέρουν, νά μάθουν.

'Εδώθεν τής λίμνης έπάνω εΙς τήν τραμουντάνα εΙναι το χωρ{ον Νο. l3ρσκή. Δουλεύουν κα{ έτούτοι τήν λ{μνην κα{ τά χωράφια τους. Τούτο τό χωρ{ον πρώτον ήταν fως πενήντα σπήτια, Τώρα δμως πρό δέκα χρόνια, έβλάστησεν αύτή ή χώρα fva ύποκείμενον άξιον ('Α ναγνώστην Α γγελακόπουλον),
δστις καί άνθρωπος, μέ τήν καλήν διοίκησ{ν του καί έπιμέλειαν,
έπάσχισε μέ κάθε τρόπον, διά ν' αύξήση τήν πατρίδα του, νά τήν κάμη
πρω

τεύουσαν
κα{ όνομαστήν τών γειτόνων της, καθώς καί τήν έκαμε. Από πενήντα
σπήτια, όπού ήτον πρό δέκα χρόνων, τώρα έΦθασε νά εΙναι τριακόσιες
φαμελίες κα{ είς αύξησιν πηγα{νει. wExouv τόπον γεωργικόν καί τόπον
ξεχωριστά μπατάλικον, όπού βοσκούν τά ζώα των.., 'Εβγαίνοντας άπ' αύτήν
τήν χώραν, κατά άνατολάς fως fva τέταρτον τής ώρας, έμβαίνεις είς τόν μεγάλον δρόμον. Εύρίσκεις fva νερόν, δπου ποτίζουν οί διαβάται τά ζώα των.

Έπειτα γυρίζεις δυτικά καί έρχεσαι έπάνω είς τήν κορυφήν τού βουνού fως τρία τέταρτα καί έμβαίνεις είς τόν Δουμοκόν. Δουμοκός
τό πάλαιΘαυμακού, εΙναι άριστερά τού δρόμου είς τήν κορυφήν τού βουνού.
wEXeI ύπέρ τά τριακόσια σπήτια' κατοικείται ύπό 'Οθωμανών καί
Χριστιανών έξ ήμισείας. Τά σπήτια των εΙναι άνακατωμένα, Τούρκικα
δηλαδή καί Ρωμαίϊκα. wExouv ήθη καλά καί τά δύο έθνη, ή όμιλία των
είναι δλο χριστιανικά.

νΕχουν
σπήτια καλά καθώς καί τό Ζητούνι, άνθρωποι φιλάνθρωποι, άμαθείς δμως
μήν τήν όλότην άγαπούν τήν κατηραμένην όκνηρίαν. 'Εδώ έρχεται ό κριτής των άπό Κωνσταντι νούπολι ν, κάθε χρόνον καί θεωρείτάς ύποθέσεις των. Όμοίως έδώ κάθεται χρονικώς καί ό επίσκοπος Θαυμακού, δ

-

στις
ύπόκειται είς τήν ΜητΡόπολιν τής Λαρίσσης. wEXeI έκκλησία μία, 'Αγία
Παρασκευή. WΕχει καί άλλα παρεκκλήσια, δμως άδιόρθωτα.

WΕχει
lva γύρω τής χώρας φρούριον παλαιόν άδιόρθωτον... wExouv έργαστήρια,
καφενέδες, γίνεται έδώ παζάρι μίαν φοράν τήν έβδομάδα. Οί έγκάτοικοι
πρωτεύοντες Τούρκοι κα{ Ρωμαίοι, ζούν μέ τά ύποστατικά των κα{ όλίγον
άλισιβερ{σι. Τής δευτέρας κα{ τρίτης τάξεως ζούν μέ τήν ρετζιπερικήν,
πηγα{νοντας έδώ κα{ έκεί μέ άγώγιαl12.

Υ. Τά Ιστορικά στοιχεία: ΟΙ λέξεις τcύ κειμένου, πού καταχωρίζεται παραπάνω δπως: «Αύτη
ή λίμνη βγάζει ψάρια χρονικώς. Τήν δουλεύουν τά πέριξ χωρ{α. Εύγάνει
γολιανούς, εύγάνει τούρνες ώραιότατες' εύρ{σκεις όπό δύο όκάδες lως
πέντε κα{ lξ lως έννέα. Εύγάνει κα{ μικρά, πλατύζαις πλήθος. Τόν
χειμώνα εύγα{νουν πάρα πολλά)). «Ζούν οΙ έγκάτοικοι(τού Νταουκλί) μέ
τήν γεωργικήν κα{ άλιευτικήν έπειδή ε[ναι πλησ{ον τήςλίμνης)). «Ζούν
κα{ αύτο{ (οΙ κάτοικοι τού Παλαμά) μέ τήν γεωργική ν κα{ μέτήν
άλιευτικήνll. «οι έγκάτοικοι (τής Παναγ{ας) ζούν ώς κα{ τά λοιπά χωρία, δπου είπομεν (δηλ. μέ τήν γεωργίαν καί μέ τήν άλιευτικήν»)). Καί αK~μη: «Δουλεύουν καί έτοϋτοι τήν λίμνην)) (δηλ. οί κάτοικοι τού χωρίου «Νοβρακή)) (= Όμβριακή). Αλλά καί ή είδηση δτι «γίνεται έδώ (δηλ. στό Δομοκό) παζάρι μίαν φοράν τήν έβδομάδαll, όλα αύτά, λοιπόν, μαρτυρούν δτι τάπροϊόντα της λίμνης ήταν μία άπ' τίς βασικές τροΦές τών κατοίκων της πε

ριοχής καΙ ή άλιεΙα μΙα άπ' τΙς δύο (γεωργία - άλιεία) άπασχολήσεις τών

κατοίκων
τών γύρω χωρίων. Ή ποσότητα τών Ψαριών καΙ τό μεγάλο βάροςτων άσφαλώς
συνέβαλε στήν έμπορευματοποΙηση τού προϊόντος αύτού.

Βεβαίως
μεγάλες ποσότητες προωρίζονταν γιά αύτοκατανάλωση. άλλά καί έξΙσου
μεγάλες ποσότητες διοχετεύονταν στό έβδομαδιάτικο παζάρι τού Δομοκού,
άφού ό περιηγητής άναφέρει ρητά: «Γίνεται έδώ παζάρι μιάν φοράν τήν έβδομάδα)). WΕτσι δέν άποκλείεται στήν γκραβούρα3 της άγοράς τού Δομοκού, δπου εΙκονΙζονται έμποροι καΙ μικροπραματευτές, άνά

μεσα σ' αύτούς νά βρίσκονται καΙ ίχθυοπώλες νά πωλούν ψάρια (πολλά καίμεγάλα) άπ' τή λίμνη τής Ξυνιάδος!!!

δ.
Ψάρια της λίμνης στήν άΥορά της Λαμίας κατά τά μέσα τοϋ 190U αΙώνα: Καί
όλλες γραπτές πηγές μαρτυρούν δτι τά ψάρια της λίμνης έβγαιναν άπ' τά
δρια όχι μόνο της έπαρχίας, άλλά καί τού Τουρκικού κράτουςκατά τόν
περασμένο αίώνα. Τά χειρόγραφα «Πρακτικά)) τού Δήμου Λαμιέων
τού έτους 1862, άλλά καί άργότερα μαρτυρούν δτι ή Τουρκία έπέτρεπετήν
έξαγωγή ψαριών πρός τήν Έλλάδα. WΕτσι λοιπόν οΙ κάτοικοι τών χωριών,
πού ήσαν γύρω άπ' τή λίμνη, έξήγαγαν ψάρια στήν Έλλάδα (ή Έπαρ

2. Θεοδόση Κ. Σπεράντζο: ιc Τά περισωθέντα έΡΥα τού ¶ΡΥuρέρη Φιλιππ{δη. Μερική Γεω

Υραφ{α - ΒιβλιΌν Ήθικ6ν». 'Αθήναι 1978, σελ. 108.110.

3. Ή γκραβοϋρα βρίσκεται δημοσιευμένη στό βιβλίο τοϋ Θεόδωρου Κ. Καρατζά: ιc ΊστοριΌ

τής Έπαρχ{ας Δομοκού - Θαuμακού», σελ. 315. σέ σχολικά έγχειρΙδια τοϋ Λυκείου καί σέ

άλλα έντυπα βιβλία. Επίσης. ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΔΟΜΟΚΟΥ, τόμος Πρώτος.

- --

χία Δομοκοϋ ήταν στήν 'Οθωμανική 'Επικράτεια μέχρι τόν Αύγουστο τοϋ 1881) καί τά πωλοϋσαν στήν άγορά της Λαμίας.

Στά «Πρακτικά)) τοϋ Δημοτικοϋ Συμβουλίου τοϋ Δήμου Λαμιέων τοϋ έτους 1862 δημοσιεύεται «Πίναξ διατιμήσεως τών πρός τοπικήν κατανάλωσιν είσαγομένων έμπορευμάτων καί ζώων διά τό tτος 1862»4. Τά εΙσαγόμενα εΤδη άνέρχονται στά «156», άνάμεσα στά όποία εΙναι: «όψάρια τής λί. μνης Δαουκλής» μέ άγορα(α τιμή 50 λεπτά κατά όκόν κα( 1 λεπτό ό δημοτικός φόρος κα( « 'Όμοια» (= δηλ. ψάρια), άλλά της οΙκογένειας «γλύνια» κα( «χανιά» μέ άγοραία τιμή 75 λεπτά κατά όκάν κα( 1,5 λεπτό ό δημοτικός φόρος5.

'Επίλογος: 'Όλα
αύτά μαρτυρούν δτι χωρ(ς καμμιά άμφιβολ(α ήταν όχι εύκαταφρόνητη ή
συμβολή της λίμνης της Ξυνιάδος στήν οΙκονομικήν άνάπτυξη της
περιοχης. 'Αλλά κα( μετά τήν άποξήρανσή της συνέβαλε καίσυμβάλλει άκόμη
περισσότερο στήν οΙκονομική άνάπτυξη της 'ΕπαρχίαςΔομοκοϋ καί ένισχύει
τήν έθνική μας οΙκονομ(α. Τά ψάρια παλαιότερα, καίσήμερα τό γόνιμο
έδαφος της λίμνης έπέλυσαν τό βιοποριστικό πρόβληματών κατοίκων της
περιοχης, διότι πολλοί άκτήμονες άποκαταστάθηκαν καίμεγάλες ποσότητες
δημητριακών καί όλλων προ"ίόντων παράγονταΙ.