Δια τα προς νότον όρια της αρχαίας Πρόερνας ο λόγος

Κατά τος ιστορικούς χρόνους στη γεωγραφική περιοχή της σημερινής Λυγαριάς απ' οτι γνωρίζαμε εως σημερα επικρατούσαν δύο πόλεις κράτη , η Λαμία πρωτεύουσα των Μαλιαίων και η Υπάτη πρωτεύουσα των Αινιάνων.
Οι δύο πόλεις είχαν έρθει πολλές φορές σε έριδα για το θέμα των ορίων , με κορυφαία αυτή που συνέβη επί αυτοκράτορος Ανδριανού. Απ' ότι φαίνεται η έριδα ήταν τόσο σοβαρή που ο ίδιος ο αυτοκράτορας έδωσε εντολή να μεταβεί επιτόπου ο ανθύπατος της Μακεδονίας Κόϊντος Γέλλιος Σέντιος Αυγουρίνος για να διαλύσει την έριδα που είχε ξεσπάσει ανάμεσα στις δύο πόλεις.
Το κείμενο της απόφασης το οποίο βρέθηκε σε σπασμένη πλάκα το 1855 στις Μεξιάτες με λατινικούς χαρακτήρες αναφέρει τα εξής.


Κατά τον μήνα Μάρτιο αναγνώστηκε διάταγμα του ανθύπατου Καόϊντου Γέλιου Σέντιου Αυγουρίνου το οποίο προκύπτει από επιστολή αυτού.
[Επειδή ο άριστος και μέγιστος αυτοκράτωρ Τραϊανός Αδριανός Αύγουστος μου έγραψε να πάρω γεωμέτρας και να κρίνω τη διαμάχη μεταξύ Λαμιέων και Υπαταίων, και να βάλω εγώ τα όρια και επειδή εγώ βρέθηκα επί τόπου πολλές φορές και για πολλές μέρες και έκρινα με τους συνηγόρους και των δύο πόλεων παρόντες , όρισα τον Ιούλιο Βίκτορα ως ανάκλητον γεωμέτρη του Αυγούστου και καταλήγω στις εξής αποφάσεις.
Αρχή των ορίων να είναι από αυτόν τον τόπο για τον οποίον έμαθα ότι υπήρξε σίδη η οποία είναι πιο κάτω από τον περίβολο που έχει καθιερωθεί για τον Ποσειδώνα και από εκεί κατεβαίνουν για να τηρείται ευθεία γραμμή μέχρι την πηγή Δέρκινα, η οποία είναι πέρα από τον Σπερχειό ποταμό έτσι ώστε να οδηγεί από τα αμφίσπορα των Λαμιαίων και Υπαταίων η ευθεία γραμμή στην πηγή Δέρκυνα που έχουμε αναφέρει και από εκεί στο λόφο Πήλιο μέσα από τον ρού του Σπερχειού , και από εκεί στο μνημείο του Εύρυτου το οποίο βρίσκεται μεταξύ των συνόρων των Λαμιαίων ,των Ευρυκανίων και των Προερνίων.]
Απ' ότι φαίνεται ο Ανθύπατος σύμφωνα με το διάταγμα εργάστηκε για πολλές ημέρες , για το θέμα των ορίων που έφερε τις δύο πόλεις σε ρήξη. Συζήτησε με τους συνηγόρους των δύο πόλεων και στο τέλος κατέληξε στο παραπάνω διάταγμα.
Στο διάταγμα δεν αναφέρεται αν τα όρια ξεκινούσαν από τον βορρά η τον νότο , αλλά μας λέει ότι ξεκινούσαν από το σημείο από το οποίο υπύρξε σίδη και ότι κατά μήκος της οροθετικής γραμμής υπήρχε τέμενος του Ποσειδώνος.
Εκτιμούμε ότι ο γεωμέτρης για να δώσει λύση στο πρόβλημα περί ορίων εκμεταλλεύτηκε την μορφολογία του εδάφουςκαι τα παλιά ορια των δύο πόλεων.
Στην παρούσα ανάρτηση δεν θα ασχοληθούμε με τα όρια των δυο πόλεων αλλά με τα όρια της αρχαίας Πρόερνας προς τον νότο.

Για πιο ασφαλή συμεράσματα πέρα από τα αναφερόμενα στο διάταγμα θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας τα παρακάτω.

Παλιόκαστρο
Ανατολικά της Λυγαριάς στην θέση Παλιόκαστρο υπάρχει ακόμη σήμερα ένα πέτρινο κάστρο γνωστό σαν το κάστρο της Λυγαριάς για τους ιστορικούς και σαν Παλιόκαστρο για τους ντόπιους.
Ας δούμε πώς περιγράφει το κάστρο της Λυγαριάς ο Γάλλος αρχαιολόγος Yves Bequignon πού πέρασε από την κοιλάδα του Σπερχειού γύρω στο 1930.
[Το αρχαίο οχυρό που βρίσκεται στο ανατολικά του χωριού Τσοπαλνάτες είναι σχεδόν άγνωστο στους κατοίκους .. ωστόσο, δεν είναι καθόλου μακριά παρά 20 λεπτά ,αλλά δεν κτυπά στο μάτι σαν επιβλητική όψη.
Είναι περιτριγυρισμένο από ένα τοίχο από ταιριαστές πέτρες .Η μορφή του είναι ελλειψοειδείς . Ο μεγάλος άξονας είναι 200 μέτρα ενώ ο μικρός 45 μέτρα και η περίμετρος του περίπου 800 μέτρα. Το πρόχωμα είναι καλά διατηρημένο κυρίως δυτικά, όπου διατηρούνται κομμάτια πού έχουν μέχρι 20 μέτρα μήκος.
Το μέσο πάχος του τοίχου ποικίλει από 1.85-1.40 μέτρα. Το ύψος φτάνει νότια 1.60-2 μέτρα, άλλοτε 1.40 μέτρα.
Ο τοίχος είναι χτισμένος πάνω σε χοντρές πέτρες και πάνω στις οποίες έχει τεθεί ένα διπλό τοίχωμα εσωτερικά και εξωτερικά με μπλοκάρισμα από πέτρες.
Στην ανατολική πλευρά υπάρχουν διάσπαρτα μπλοκ και τοίχοι ύψους 1.60 μέτρα και πάχους 1.65 μέτρα.
Φαίνεται ότι κάποια πόρτα υπήρχε στο ανατολικό σημείο ,όμως ίσως να μην ταιριάζει στην κλασική θεωρία. Στο εσωτερικό αυτού του οχυρού παρατηρούμε σωρούς από πετρώματα ,τα οποία όμως δεν έχουν αναγνωριστεί χωρίς την απαραίτητη δειγματοληψία.
Από το φρούριο, η θέα στην κοιλάδα αγκαλιάζει όλη την δεξιά όχθη του Σπερχειού και τα γύρω χωριά από δυτικά προς ανατολικά Υπάτη, Μεξιάτες, Κομποτάδες, και μέχρι την θάλασσα.]

Όλοι οι ιστορικοί και περιηγητές που ασχολήθηκαν μέχρι σήμερα με την εξερεύνηση της περιοχής πιστεύουν ότι το Παλιόκαστρο ήταν αμυντικό έργο των Μαλιέων απέναντι στους Αινιάνες. Αν όμως κάποιος προσέξει καλύτερα κάποιες λεπτομέρειες θα δει ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι ακριβώς ,π.χ η είσοδος.
Αν το κάστρο ήταν έργο των Μαλιεων τότε η είσοδος θα ήταν από την ανατολική πλευρά αλλά αντίθετα η είσοδος του κάστρου είναι φτιαγμένη στην δυτική- βορειοδυτική πλευρά και αν δεν με γελάει η μνήμη των εφηβικών μου χρόνων η είσοδος είναι στην καθαρά στην δυτική πλευρά και μάλιστα υπήρχαν πετρόχτιστα σκαλοπάτια που ξεκινούσαν από τον χείμαρο δυτικά του Παλιόκαστρου και οδηγούσαν στο κάστρο.
Αυτό που επίσης είναι άγνωστο και έχει περάσει απαρατήρητο από όλους τους περιηγητές είναι τα ίχνη από πέτρινες πλάκες που πιθανών είναι υπολείμματα αρχαίου δρόμου που οδηγούν βόρεια -βορειοδυτικά.
Με άλλα λόγια το κάστρο στην θέση που είναι κτισμένο με την είσοδο του δυτικά-βορειοδυτικα βολεύει κάποιους που κατοικούσαν στην δυτική ή βόρεια πλευρά της κοιλάδας του Σπερχειού και δεν είχαν τον έλεγχο της κοιλάδας. .
Επίσης άξιο παρατήρησης είναι και η τεχνοτροπία που είναι πελεκισμένες οι πέτρες τεχνοτροπία που μας παραπέμπει στην μυκηναϊκή εποχή ίσως και παλαιότερη.
Άξιο επίσης προβληματισμού είναι η θέση που είναι κτισμένο το Παλιόκαστρο. Αν κάποιος ήθελε να παρατηρεί τους Λαμιέους, τους Υπαταίους ή τις στρατιωτικές κινήσεις γενικότερα παρά τον Σπερχειό τότε το κάστρο θα ήταν κτισμένο πιο χαμηλά στον πρώτο λόφο πάνω από την Ντρατσιέρα, αντίθετα όμως το κάστρο είναι κτισμένο στον τρίτο λόφο της ίδιας λοφοσειράς , μπορούμε να πούμε πως από εκεί εμποδίζετε η ορατότητα προς την κοιλάδα από τους προηγούμενους λόφους . Η αιτία που κτίσθηκε το κάστρο στο συγκεκριμένο σημείο φαίνεται μόνο αν κάποιος ανέβει στο Παλιόκαστρο.
Το Παλιόκαστρο πέρα απ' όλα πλεονεκτήματα που αναφέρει ο Bequignon έχει και ένα άλλο σοβαρότερο πλεονέκτημα ,από την ανατολή ελέγχει από απόσταση ασφαλείας την νότια είσοδο - έξοδο του Δερβέν Φούρκα και έχει ορατότητα προς την θάλασσα ελεγχει την ανατολυκη εισοδο της κοιλαδας του Σπερχειού και τις κοινήσεις γύρω απο την Λαμια .
Επομένως το Παλιόκαστρο κτίστηκε και χρησιμοποιήθηκε σαν παρατηρητήριο και ισως σαν πολεμικό οχυρό από κάποιους δυτικούς ή βόρειους κατοίκους με σκοπό την παρατήρηση της κοιλάδας του Σπερχειού στην οποία απ' ότι φαίνεται δεν είχαν τον έλεγχο. Πιθανών και γι' αυτό τον λόγο να μην κτίστηκε χαμηλότερα πιο κοντά στην κοιλάδα.


Κάστρο της Αγίας Άννας (Τοπωνύμιο Πέτρες)

Βόρεια βορειοανατολικά τού μοναστηριού της Αγίας Άννας υπάρχουν υπολείμματα αρχαίου κατεστραμμένου κάστρου από πέτρα και πολύ νεότερο από αυτό του Παλιοκάστρου. Ανατολικά του κάστρου υπάρχουν υπολείμματα οικισμού .
Το κάστρο της Αγίας Άννας πιθανών να υπήρξε παρατηρητήριο ελέγχου για τα περάσματα που υπάρχουν δυτικά του και ανατολικά του τα οποία χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα ενώνοντας το πέρασμα Δερβέν Φούρκα με την κοιλάδα του Σπερχειού.
Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι στο αναφερόμενο πέρασμα αν ακολουθήσουμε τον χείμαρρο που περνάει εμπρός από την Αγία Άννα φτάνουμε στο χείμαρρο που περνάει ανάμεσα απο την Λυγαριά και θα αναφερθουμε σε αυτόν στο κεφάλαιο περί ορίων Υπαταίων και Λαμιέων . Το δεύτερο πέρασμα ξεκινάει από το Δερβέν Φούρκα περνάει ανατολικά από την Αγία Άννα, δυτικά του Παλιοκάστρου και καταλήγει στην Λυγαριά.
. Αν κάποιος ανέβει στο κάστρο θα έχει μια πανοραμική θεά και στα δυο περάσματα και θα παρατηρήσει ότι καμία κίνηση δεν μένει απαρατήρητη από εκεί.
Εμείς αυτό που μπορούμε να προσθέσουμε είναι ότι οι πέτρες με τις οποίες είναι κτισμένο το Παλιόκαστρο δεν είναι δουλεμένες τόσο όσο οι πέτρες στο κάστρο της Αγίας Άννας και η τεχνοτροπία του δείχνει ότι είναι πολύ παλαιότερη.


Αρχαία Πρόερνα

Όπως είδαμε παραπάνω στην πλάκα που ήταν καταγεγραμμένο το διάταγμα περί ορίων έγραφε τα παρακάτω:
(από εκεί στο μνημείο του Εύρυτου το οποίο βρίσκεται μεταξύ των συνόρων των Λαμιαίων ,των Ευρυκανίων και των Προερνίων.)
Ο Στράβωνας έγραφε (ιχ 434) ότι η πόλης Πρόερνα τοποθετείται στην περιοχή ανάμεσα στα Φάρσαλα και στον Δομοκό με την ιδία άποψη συμφωνεί και ο Λίβιος .
Σήμερα πλέων γνωρίζουμε ότι η αρχαιολογική σκαπάνη έχει αποδείξει ότι η αρχαία Πρόερνα ήταν κτισμένη στο Νέο Μοναστήρι Δομοκού.


Για πιο ασφαλή συμπεράσματα εκτός από τα παραπάνω θα πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη μας και τα εξής.
Η χώρα των Ευριτάνων θα πρέπει να ήταν μικρή σε έκταση θα πρέπει να ξεκινούσε ανατολικά από το Παλιόκαστρο να καταλάμβανε την περιοχή της σημερινής Αγριελιάς την νότια πλευρά της Όθρυς και να έφτανε έως την σημερινή Αγία Παρασκευή πίσω από το Σανατόριο συνόρευε βορεια -βορειοδυτικά με την Πρόερνα η οποία ήταν κτισμένη στην περιοχή που είναι κτισμένο το Νέο Μοναστήρι Δομοκού αλλά απ’ ότι φαίνεται είχε υπό τον έλεγχο της την νότια Όθρη και την Λαμία (οποίο βρίσκεται μεταξύ των συνόρων των Λαμιαίων ,των Ευρυκανίων και των Προερνίων).
Εκτιμούμε ότι το Παλιόκαστρο ήταν έργο των Προερνείων και ήταν το έσχατο σημείο ελέγχου της επικράτειας τους προς νότια- νοτιοανατολικά.

Ανακεφαλαίωση
Σύμφωνα με τα παραπάνω στην κοιλάδα του Σπερχειού την εποχή του αυτοκράτορος Ανδριανού επικρατούσαν τρία ελληνικά φύλα και όχι δυο όπως γνωρίζαμε έως σήμερα οι Μαλιείς με πρωτεύουσα την Λαμία , οι Αινιάνες με πρωτεύουσα τη Υπάτη και οι Ευρυτάνες οι οποίοι κατοικούσαν κοντά στο μνημείο του Εύρητου αλλά και άλλη μία η Πρόερνα η οποία σαν πόλη ήταν μεν κτισμένη στο σημερινό Νέο Μοναστήρι αλλά είχε υπό την κυριαρχία της την οροσειρά της Όθρυς από την κοιλάδα του Δομοκού έως την κοιλάδα του Σπερχειού.
Από το διάταγμα μαθαίνουμε ότι στην εποχή του αυτοκράτορος Ανδριανού τα φυλετικά ονόματα είχαν καταργηθεί και οι κάτοικοι αναφέρονται με τα ονόματα των πόλεων τους .
Τα όρια για την αρχαία Πρόερνα προς τον νότο απ' ότι φαίνενται ηταν ασαφεί σε σχεση με τους Μαλιείς και τους Αινιάνες. Οι Προέρνοιοι είχαν υπό την κυριαρχία τους τον ορεινό όγκο της Όθρυς από την κοιλάδα του Δομοκού εως την κοιλάδα του Σπερχειού . Σαν έσχατο παρατηρητήριο ελέγχου προς νότια- νότιοανατολικά ήταν το Παλιόκαστρο ανατολικά της Λυγαριάς. Απ' ότι βλέπομαι στη φώτο είναι αδύνατον να μείνει απαρατήρητη οποιαδήποτε στρατιωτική κίνηση στην κοιλάδα του Σπερχειού από το Παλιόκαστρο επίσης σύμφωνα με την περιγραφή του Bequignon ήταν αρκετά μεγάλο σαν οχυρό για να δεχτεί μια ισχυρή δύναμη υπερασπιστών. Επίσης έργο των Προερνίων θα πρέπει να ήταν και το κάστρο της Αγίας Άννηςπου εξηπυρετούσε στον έλεγχο των περασμάτων απο το Δεβέν Φούρκα στην κοιλάδα του Σπερχειού.
Για περισσότερες πληροφορίες στην διευθηνση: (http://clubs.pathfinder.gr/Lygariaclud/925909)

Για οσους επιθυμουν να δουν το φωτογραφικο υλικο ας ακολουθησουν την εξης διευθυνση : (http://clubs.pathfinder.gr/Lygariaclud/234126?album=100224)

Πολυ ενδιαφερον φιλε μου Λυκε , σ ευχαριστουμε για τις πληροφοριες ...

Παρακαλώ Admin . Πετράδακι πετράδακι θα ανακαλύψουμε τα μυστικά του τόπου μας............... καλη συνέχεια......

Αααα ξέχασα να σου πώ συγχαρητήρια για την πολυ καλή δουλειά που έχεις κάνει...

Λυκε μου σ ευχαριστω πολυ για τα καλα σου λογια αλλα αυτα ανηκουν σ ολους οσους συμμετέχουν σ αυτή τη σελίδα ,γιατι συμβάλλουν με τα "πετραδακια " τους οπως αναφερεις για να χτιστει!Η χαρη του καθε forum εχει αυτη την αξια ! Ειναι συλλογική προσπαθεια και δεν ανηκει σε κανεναν ξεχωριστα αλλα στους πολλους !Ευχομαι αυτό να γινει ν καιρω κατανοητο και να δουμε με χαρα περισσοτερη ενεργη συμμετοχη!!!
Επισης με την ευκαιρια να σας γραψω καποια λογια(για να δικαιολογησω τη δικη μου ατονη συμμετοχη τον τελευταιο καιρο )ζητωντας και παλι λιγο τη στηριξη σας ειδικα σε κεινους που διαβαζουν απο τ οχωριο, αλλα και οσους μπορουν να βαζουν καποια νεα : λογω των δικων μου σοβαρων υποχρεωσεων αυτον τον χρονο δεν εχω τη δυνατοτητα να ειμαι πολυ δραστηρια στο φορουμ ...να με συγχωρησετε λοιπον γι αυτο κι αν μπορειτε καθε βοηθεια θα την εκτιμουσα απιστευτα !!!

Και σε σενα λυκε ,καλη συνεχεια ...


ΚΑΛΗ ΑΠΟΚΡΙΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΣΑΣ ΚΑΙ ΑΥΡΙΟ ΝΑ ΠΕΤΑΞΕΤΕ ΤΟ ΧΑΡΤΑΕΤΟ ΣΑΣ ΠΟΛΥ ΨΗΛΑ ΜΕΧΡΙ Ν ΑΓΓΙΞΕΙ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΣΑΣ !!!!(προσοχη στα καλωδια ..χαχχαχαχα!)

Καλή σαρακοστή παιδί μου και καλο μήνα να εχεις ότι αγαπάς.

Ουτε να το σκεφτεσαι οτι δεν εχει κανεις απαντησει γι αυτο το λογο ...
Σκεψου πιο απλοϊκα και ισως εκει κρυβεται κι η απαντηση σου .

Ειναι πραγματικα πολυ ασχημο οταν σου δινεται η δυνατοτητα να εκφερεις μια γνωμη (οποια κι αν ειναι αυτη ) να μη το κανεις υπο τη σκια ενος φοβου φαντασματος ( ανευ σχολιασμου).
Δυστυχως αγαπητε μου φιλε οι περισσοτεροι που κατα καιρους συμμετεχουν ενεργα σε τουτη δω τη κουβεντουλα μας δεν καταγονται απο το χωριο .Γνωριζω πως αρκετοι απο κει μπαινουν στο φορουμ αλλα απλα μενουν στη σιωπη .Το προβλημα μονο να το ψυχανεμιστω μπορω αλλα επ ουδενι να το κατανοησω .

Αρα φιλε μου μη ταλαιπωρεις το μυαλο σου με τετοιες σκεψεις .
Κανενα μερος σε τουτο τον τοπο δεν ανηκει αποκλειστικα σε καποιον .Ουτε η Προερνα ανηκει στο Νεο Μοναστηρι ουτε και σε κανεναν ξεχωριστα παρα σε ολους εκεινους που μπορουν να καταλαβουν τη πραγματικη της αξια . Η ιστορια ειναι ενα δανεικο βιβλιο .Οφειλουμε να μη το μουντζουρωνουμε , να μη σκιζουμε τα φυλλα του ,αλλα ουτε και να το παρατουμε σε καποιο σκονισμενο συρταρι αδιαβαστο .

Οσον αφορα την προσωπικη μου γνωμη (με ολο το θαρρος και με την επιφυλαξη της τυχον λαθος τοποθετησης ) δε δισταζω να την εκθετω καθε φορα που πιστευω πως ειναι αναγκαια. Ετσι και τωρα εκτιμησα πως ετσι επρεπε να γινει .Αν καποιοι μπορει να θιχτουν εδω ειμαι να μου αποδειξουν τον λαθος ισχυρισμο μου .

Αγαπητε φιλε Λυκε , η αληθεια κρυβει την γνωση .
Και η πιο τρανη γνωση ειναι εκεινη του εαυτου μας .