Ρήσεις φιλοσόφων

Συμβατικά είναι το χρώμα, το γλυκό, το πικρό και αληθινά τα άτομα και το κενό.
Στην πραγματικότητα δε γνωρίζουμε τίποτε, επειδή η αλήθεια βρίσκεται στο βυθό.
Δημόκριτος
(Λεύκιππος – Δημόκριτος: Η Ατομική Θεωρία, Αρχαίοι Έλληνες Συγγραφείς, μτφ. Ευαγγελία Μπουρνή, εκδ. Εξάντας

Ένα κακό υπάρχει, η αμάθεια.
Σωκράτης
(Διογένης Λαέρτιος, Βίοι Φιλοσόφων, Β’ βιβλίο, τμ. 31, Σωκράτης, μτφ. Φιλολογική ομάδα Κάκτου, εκδ. Κάκτος)

Ούτε να αποδίδει κανείς το άδικο πρέπει ούτε να κακοποιεί κανέναν των ανθρώπων, οτιδήποτε κι αν πάσχει από αυτούς.
Σωκράτης
(Πλάτων: Φίληβος – Κρίτων, Βιβλιοθήκη Αρχαίων Συγγραφέων, μτφ. Κ Αραπόπουλος, εκδ. Ι. Ζαχαρόπουλου)

Δεν είμαι Αθηναίος ούτε Έλληνας πολίτης, αλλά πολίτης του κόσμου.
Σωκράτης
(Πλούταρχος, Ηθικά, τομ. 15, μτφ. Φιλολογική ομάδα Κάκτου, εκδ. Κάκτος)

Δεν υπάρχει αρχή άλλη για τη φιλοσοφία από το θαυμάζειν.
Πλάτωνας
(Πλάτων, Θεαίτητος, μτφ. Δημ. Κολοκοντές, εκδ. Κάκτος)

Σε καθετί που θα επιδιώξει κανείς, τ’ αποτελέσματα θα είναι ανάλογα με την εκπαίδευσή του.
Πλάτωνας
(Πλάτων, Πολιτεία, τομ. Β’, μτφ. Φιλολογική ομάδα Κάκτου, εκδ. Κάκτος)

Αυτό πέτυχα με τη φιλοσοφία, να κάνω με τη θέλησή μου αυτά που οι άλλοι τα κάνουν επειδή φοβούνται τους νόμους.
Αριστοτέλης
(Διογένης Λαέρτιος, Άπαντα, Βίοι Φιλοσόφων, βιβλίο 5, μτφ. Φιλολογική ομάδα Κάκτου, εκδ. Κάκτος)

Όλοι οι άνθρωποι από τη φύση τους διψούν για γνώση.
Αριστοτέλης
(Μετά τα Φυσικά, βιβλίο 1, κεφ. 1, τομ. 10, μτφ. Αναστασία Μαρία Καραστάθη, εκδ. Κάκτος

Ένα χελιδόνι δε φέρνει την άνοιξη.
Αριστοτέλης

Η πίστη είναι η προϋπόθεση της γνώσης.
Η ανθρώπινη καρδιά δεν βρίσκει γαλήνη που κατορθώνει σε σένα, Θεέ.
Αυγουστίνος

Η επιφανειακή φιλοσοφία στρέφει τον ανθρώπινο νου στην αθεΐα, αλλά η σε βάθος φιλοσοφία οδηγεί τον ανθρώπινο νου στη θρησκεία.
Φράνσις Μπέικον

Σκέφτομαι άρα υπάρχω.
Ρενέ Ντεκάρτ

Όλα τα εξαίσια πράγματα είναι τόσο δύσκολα όσο και σπάνια.
"Αυτός που θέλει να διακρίνει την αλήθεια από το ψέμα πρέπει να έχει επαρκή ιδέα περί του τι είναι αλήθεια και ψέμα".
Μπαρούχ Σπινόζα

Ο νους είναι άγραφο χαρτί.
Εκεί που τελειώνει ο νόμος αρχίζει η τυραννία.
Τζόν Λόκ

Ένα από τα πιο σπουδαία και καλά εξακριβωμένα αξιώματά μου είναι ότι η φύση δεν κάνει άλματα. Αυτό ακριβώς αποκάλεσα νόμο της συνέχειας.
Γκότφριντ Λάιμπνιτς

Πρώτα σηκώνουμε ένα σύννεφο σκόνης και μετά παραπονιόμαστε πως δε μπορούμε να δούμε.
Τζόρτζ Μπέρκλι

Η εργασία μας απαλλάσσει από τρία κακά: ανία, έκλυτη ζωή και φτώχεια.
Η ελευθερία της σκέψης είναι η ζωή της ψυχής.
Βολτέρος

Γίνε φιλόσοφος, αλλά μέσα σε όλη τη φιλοσοφία σου εξακολούθησε να είσαι άνθρωπος.
Τα θρησκευτικά λάθη είναι επικίνδυνα, τα φιλοσοφικά απλώς γελοία.
Ντέιβιντ Χιούμ

Το μεγαλείο του καθήκοντος δεν έχει καμία σχέση με την απόλαυση της ζωής.
Δύο πράγματα γεμίζουν το νου μου με πάντα νέο και αυξανόμενο θαυμασμό και δέος: ο έναστρος ουρανός από πάνω μου και ο ηθικός νόμος μέσα μου.
Ιμάνουελ Κάντ

Σε αυτόν που αντιμετωπίζει τον κόσμο λογικά, ο κόσμος ανταποκρίνεται λογικά. Η σχέση είναι αμοιβαία.
Μπορούμε να βεβαιώσουμε κατηγορηματικά πως τίποτα σπουδαίο δεν έχει επιτευχθεί στον κόσμο χωρίς πάθος.
Γκέοργκ Χέγκελ

Ονόμασα αυτό το μηχανισμό μέσω του η ελάχιστη παραλλαγή διατηρείται, αν είναι χρήσιμη, με τον όρο «φυσική επιλογή.
Ο άνθρωπος με όλα τα ανώτερα χαρακτηριστικά του (…) με τη θεϊκή του νόηση, η οποία εισχώρησε στις κινήσεις και στη σύσταση του ηλιακού συστήματος, (…) εξακολουθεί να κουβαλάει στη σάρκα του την ανεξίτηλη σφραγίδα της κατώτερης καταγωγής του.
Κάρολος Δαρβίνος

Η ζωή πρέπει να γίνει κατανοητή προς τα πίσω, αλλά να βιωθεί προς τα εμπρός.
Η εμπειρία, λένε, κάνει σοφό τον άνθρωπο. Μεγάλη ανοησία! Αν δεν υπήρχε τίποτα πέρα από την εμπειρία, απλώς θα τρελαινόταν.
Σερεν Κίρκεγκορ

Η ιστορία επαναλαμβάνεται - την πρώτη φορά ως τραγωδία και τη δεύτερη ως φάρσα.
Η θρησκεία είναι ο στεναγμός του καταπιεσμένου πλάσματος, η καρδιά ενός άκαρδου κόσμου… Είναι το όπιο του λαού.
Η ιστορία της μέχρι τώρα υπάρχουσας κοινωνίας είναι η ιστορία ταξικών αγώνων.
Κάρλ Μάρξ

Ο άνθρωπος είναι σαν ένα σκοινί τεντωμένο μεταξύ κτήνους και υπεράνθρωπου – ένα σκοινί πάνω από την άβυσσο.
Οι σκέψεις είναι οι σκιές των αισθημάτων μας – πάντοτε σκοτεινότερες, κενότερες και απλούστερες.
Κάποιος πρέπει να έχει το χάος μέσα του για να γεννήσει ένα παλλόμενο αστέρι.
Φρίντριχ Νίτσε

Η ψυχική ανάπτυξη του ατόμου είναι μια σύντομη επανάληψη της πορείας ανάπτυξης του ανθρώπινου είδους.
Η θρησκεία είναι μια ψευδαίσθηση και αντλεί τη δύναμή της από την ευκολία της να προσαρμόζεται στις ενστικτώδεις μελαγχολικές παρορμήσεις μας.
Ζίγκμουντ Φρόιντ

Ο φόβος είναι η κύρια αιτία της δεισιδαιμονίας και μία από τις κυριότερες αιτίες σκληρότητας. Το ξεπέρασμα του φόβου είναι η αρχή της σοφίας.
Ισχυρίζομαι εντελώς σκόπιμα πως η Χριστιανική θρησκεία, όπως οργανώθηκε στις εκκλησίες της, υπήρξε και εξακολουθεί να είναι ο πρωταρχικός εχθρός της ηθικής προόδου στον κόσμο.
Τρία πάθη, απλά αλλά εκπληκτικά ισχυρά, έχουν κυριαρχήσει στη ζωή μου: η λαχτάρα για αγάπη, η αναζήτηση της γνώσης και η αβάσταχτη συμπόνια για τα βάσανα του ανθρώπινου είδους.
Τα μαθηματικά, αν αντιμετωπιστούν σωστά, περιέχουν όχι μόνο αλήθεια, αλλά υπέρτατη ομορφιά -μια ομορφιά ψυχρή και λιτή, όπως αυτή της γλυπτικής-, χωρίς να ασκούν γοητεία σε κανένα από τα πιο αδύναμα μέρη της φύσης μας, χωρίς τα εκπληκτικά στολίδια της ζωγραφικής ή της μουσικής, αλλά, παρ’ όλα αυτά, ανυπέρβλητα αγνά και ικανά για μια αυστηρή τελειότητα, τέτοια που μόνο η μεγαλύτερη τέχνη μπορεί να παρουσιάσει.
Μπέρτραντ Ράσελ

Οτιδήποτε και οσοδήποτε αν προσπαθήσουμε να σκεφτούμε, σκεφτόμαστε πάντοτε μέσα στη σφαίρα της παράδοσης.
Μάρτιν Χάιντεγκερ

Για τα πράγματα που δεν μπορεί να μιλήσει κανείς πρέπει να σωπαίνει.
Αν ένα λιοντάρι μπορούσε να μιλήσει, δε θα το καταλαβαίναμε.
Λούντβιχ Βίτγκενστάιν

ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΙ ΔΙΟΓΕΝΗΣ Ο ΚΥΝΙΚΟΣ
Όταν ο Αλέξανδρος ήταν στην Κόρινθο, ήθελε να γνωρίσει τον Διογένη και έστειλε ένα υπασπιστή του να βρει τον Διογένη που ήταν στο Κράθειο, και να του τον παρουσιάσει. Αφού ο υπασπιστής τον εντόπισε, του είπε: “Σε ζητεί ο Βασιλεύς Αλέξανδρος να σε δει”. Ο Διογένης απάντησε “Εγώ δεν θέλω να τον δω. Εάν θέλει αυτός ας έρθει να με δει”. Και πράγματι, ο Βασιλεύς Αλέξανδρος πήγε να δει τον Διογένη.
Η συνάντηση
Τον πλησιάζει ο Αλέξανδρος και του λέγει: “Είμαι ο Βασιλεύς Αλέξανδρος”. Ο Διογένης ατάραχος απαντά “Και 'γώ είμαι ο Διογένης ο Κύων”. Ο Μέγας Αλέξανδρος απορεί και του λέγει: “Δεν με φοβάσαι;” Ο Διογένης απαντάει: “Και τι είσαι; Καλό ή κακό;”. Ο Αλέξανδρος μένει σκεπτικός. Δεν μπορεί ένας βασιλεύς να πει ότι είναι κακό, και άμα είναι καλό, γιατί κάποιος να φοβάται το καλό; Αντί να απαντήσει ο Αλέξανδρος τον ερωτά εκ νέου: “Τι χάρη θες να σου κάνω;” Και ο Διογένης ξανά με λογοπαίγνιο απαντά: “Αποσκότισόν με”. Βγάλε με δηλαδή από το σκότος, τη λήθη, και δείξε μου την αλήθεια. Με το έξυπνο λογοπαίγνιο του Διογένη, η απάντηση του μπορεί και να εννοηθεί έως: “Σταμάτα να μου κρύβεις τον ήλιο”, καθώς οι κυνικοί πίστευαν πως η ευτυχία του ανθρώπου βρίσκεται στη λιτότητα, στη ζεστασιά του ήλιου και δεν ζητεί τίποτα από τα υλικά πλούτη. Μόλις το άκουσε αυτό ο Αλέξανδρος είπε το περίφημο:”Εάν δεν ήμουν Αλέξανδρος, θα ήθελα να ήμουν Διογένης”.
Ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Διογένης είχαν μια μακρά συζήτηση με μεγάλη σημασία που σώθηκε από τον Δίονα τον Πλουσαραίο. Σε αυτή ο Διογένης εξηγεί στον Αλέξανδρο πότε ένας Βασιλέας είναι ωφέλιμος. Ο Διογένης αποδίδει την ωφελιμότητα ενός βασιλιά στο “Εάν είναι ωφέλιμος στο λαό”. Για να δώσει ένταση σε αυτόν τον ισχυρισμό του λέει: “Εάν κατακτήσεις όλη την Ευρώπη και δεν ωφελήσεις τον λαό, τότε δεν είσαι ωφέλιμος. Εάν κατακτήσεις όλη την Αφρική και την Ασία και δεν ωφελήσεις τον λαό, πάλι δεν είσαι ωφέλιμος. Ακόμα και εάν περάσεις τις στήλες του Ηρακλέους και διανύσεις όλο τον ωκεανό και κατακτήσεις αυτή την ήπειρο που είναι μεγαλυτέρα της Ασίας και δεν ωφελήσεις τον λαό, πάλι δεν είσαι ωφέλιμος γιατί δεν ωφελείς το σύνολο”.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Φαίνεται όμως ότι αυτή την άποψη του Διογένη, για το πότε ένας βασιλιάς είναι ωφέλιμος, ο Μέγας Αλέξανδρος την έγραψε στα παλιά του τα παπούτσια, διότι κατέκτησε όλον τον τότε γνωστό κόσμο χωρίς να ωφελήσει καθόλου την Ελλάδα. Το αντίθετο μάλιστα. Με τον γρήγορο θάνατό του και τον εμφύλιο πόλεμο των διαδόχων του, ήρθαν μια ώρα γρηγορότερα οι Ρωμαίοι να κατακτήσουν εκτός των άλλων και την ιδιαίτερη πατρίδα του τη Μακεδονία.
Τώρα γιατί εμείς οι Έλληνες είμαστε τόσο περήφανοι για τον Μέγα Αλέξανδρο, είναι πασιφανές: Πρώτη και μοναδική φορά γίναμε κι εμείς ΚΟΣΜΟΚΡΑΤΟΡΕΣ!


Σεραφείμ Χατζόπουλος
κι εδώ Άγγελος Χατζής