ΑΠΟ ΤΟ 14ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΡΩΜΥΛΙΑ





ΟΙ
ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΡΩΜΥΛΙΑΣ, ύστερα από τον κριμαϊκό πόλεμο και την
κήρυξη της Βουλγαρικής Εξαρχικής Εκκλησίας, οπότε σημειώνεται ρήγμα
στις Ελληνο-Βουλγαρικές σχέσεις, αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη γη
που γεννήθηκαν, έζησαν, δημιούργησαν και πρόκοψαν. Καταφεύγουν στην
Ελλάδα με μοναδική αποσκευή τις παραδόσεις τους. Ριζώνουν σε χωριά και
κωμοπόλεις της Ροδόπης, του Έβρου και της Ξάνθης και κάποιοι στην
Κεντρική Μακεδονία.

1.Καβακλή

Ωραία
κωμόπολη με 9 χιλιάδες κατοίκους. Όταν απελευθερώθηκε η χώρα από την
Τουρκική αυτοκρατορία, το 1978, έγινε πρωτεύουσα της επαρχίας και είχαν
έδρα όλες οι διοικητικές αρχές. Επειδή όμως κατά την περίδο του
αυτονομιακού καθεστώτος, 1879 – 1885 ανέπτυξε πλούσια εθνική – ελληνική
δράση, το 1900, η κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Πέττκο Καραβέλωφ,
μετέφερε την έδρα της επαρχίας στο μικρό βουλγάρικο χωριό της
περιφέρειας, Καζίλ – αγάτς.Βούλγαροι μόνιμοι κάτοικοι μέχρι το 1900 δεν
υπήρχαν, εκτός από τους λίγους δημόσιους υπάλληλους, που κι’ αυτοί
έπρεπε να γνωρίζουν κατά προτίμηση την ελληνική, για να διοριστούν. Από
το 1900 και μετά άρχισαν να εγκαθίστανται αλλά όμως μέχρι το 1924 δεν
ξεπέρασαν ποτέ τους 60. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ζούσαν και Τούρκοι
οι οποίοι όμως σιγά – σιγά έφυγαν γιατί δεν μπορούσαν να ζήσουν μέσα
στους Έλληνες.

2. Καρυές

Ήταν
η αρχαιότερη και σπουδαιότερη κωμόπολη στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, η
περισσότερο γνωστή.Μετά τους Καβακλιώτες, οι Καρυώτες ήταν οι
περισσότερο κοινωνικά μορφωμένοι γιατί ταχτικά ξενιτεύονταν και πολλοί
ασχολούνταν με το εμπόριο.Οι Καρυές ήταν η δεύτερη σε πληθυσμό, 4.000
και δεύτερη σε σπουδαιότητα μετά το Καβακλή. Οι κάτοικοι ήταν μόνο
Έλληνες. Βούλγαροι προσπάθησαν να εγκατασταθούν, αλλά δεν κατάφεραν να
μείνουν. Οι Καρυώτες συντηρούσαν τετρατάξιο Δημοτικό σχολείο αρρένων με
200 μαθητές και 2 δασκάλους. Επίσης Νηπιαγωγείο με 50 νήπια και μια
δασκάλα. Είχε μια παλιά εκκλησία, την Αγία Παρασκευή.

3. Μεγάλο ΜοναστήριΜεγάλο
χωριό που ήταν χτισμένο στους πρόποδες ενός τρίκορφου βουνού που είχε
το όνομα (Μοναστήρ-Μπαϊρ). Στην ψηλότερη κορυφή, σώζονταν ερείπια
αρχαίου φρουρίου που είχε το όνομα Καλέ – Μπαϊρ (φρούριο του όρους).
Είχε περί τους 1600 κατοίκους. Συντηρούσε τετρατάξιο Δημοτικό Σχολείο
αρρένων, με 50 μαθητές και 2 δασκάλους. Είχε παλαιά εκκλησία που
ξαναχτίστηκε το 1893 με τρεις παπάδες. Ήρθαν στην Ελλάδα, με ανταλλαγή
πληθυσμών από το 1906 μέχρι το 1925. Εγκαταστάθηκαν γεωργοί στα Τρίκαλα
Βεροίας και στο Ν. Μοναστήρι. Περισσότερα για το Μεγάλο Μοναστήρι
ακολουθούν μετά την αναφορά στα χωριά.

4. Μικρό ΜοναστήριΜεγάλο
χωριό, μαζί με την Δράμα και Τσικούρκιοι αποτελούσαν ένα Δήμο. Είχε
1060 κατοίκους. Συντηρούσε τετρατάξιο Δημοτικό Σχολείο αρρένων με 45
μαθητές και 2 δασκάλους. Μια εκκλησιά με 3 παπάδες. Το χωριό λέγονταν
και Αρβανίτες, ίσως οι κάτοικοί του να προέρχονταν από την Ήπειρο.

5. Σιναπλή

Χωριό
που περνούσε ο παραπόταμος του Τόντζου ο Γιαούζ – ντερέ και
αποτελούνταν από τρεις συνοικίες. Αριθμούσε 1800 κατοίκους και
συντηρούσε τετρατάξιο Δημοτικό Σχολείο με 130 μαθητές – άρρενες και 2
δασκάλους.

6.
ΔογάνογλουΧωριό με πολλά νερά, αριθμούσε 800 κατοίκους. Συντηρούσε
Δημοτικό Σχολείο με 50 μαθητές και 2 δασκάλους και με εκκλησία μ’ έναν
παπά.

7.
Τσιουκούρ –κιοϊ (Τσιουκούρκιοϊ)Χωριό σε κατάφυτη τοποθεσία, αριθμούσε
834 κατοίκους, συντηρούσε κι αυτό Δημοτικό Σχολείο και εκκλησία.

8. Δράμα

Χωριό
που κατοικήθηκε από Μοναστηριώτες το 1885. Μέχρι τότε το κατοικούσαν
Τούρκοι, αλλά μετά την απελευθέρωση της χώρας, οι Τούρκοι μετανάστευσαν
και τα κτήματά τους τα αγόρασαν Μοναστηριώτες. Είχε μια εκκλησία κι ένα
παπά.

9. Ακ-Μπουνάρ

Χωριό στις πλαγιές αμμόλοφου, αριθμούσε 780 κατοίκους. Συντηρούσε κι αυτό τετρατάξιο Δημοτικό Σχολείο και εκκλησία.

10. Μεγάλο Βογιαλίκι

Μεγάλο
χωριό με 1500 κατοίκους. Είχε τετρατάξιο Δημοτικό Σχολείο με 150
μαθητές και 2 δασκάλους, μια μεγάλη εκκλησία με 4 παπάδες.

11. Μικρό Βογιαλίκι

Βρίσκονταν βορινά από το Μεγάλο Βογιαλίκι, χωριό με 800 κατοίκους συντηρούσε κι αυτό Δημοτικό Σχολείο και εκκλησία.

12. Μουρανδαλή

Χωριό
που βρίσκεται βορειοδυτικά απ’ τα Βογιαλίκια. Αριθμούσε 700 κατοίκους,
συντηρούσε κι αυτό Δημοτικό Σχολείο και εκκλησία.Οι κάτοικοι των χωριών
αυτών εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα από το 1906 μέχρι το 1925. Οι λόγοι
ήταν οι προσπάθειες εκβουλγαρισμού τους από το βουλγάρικο σχολείο, την
εκκλησία και την κατάταξη στον βουλγάρικο στρατό. Μετά τον πρώτο
παγκόσμιο πόλεμο, τα πράγματα ήταν ακόμη δυσκολότερα γιατί οι
περισσότεροι υπηρετούντες στο στρατό από τα χωριά αυτά, αυτομόλησαν και
κατετάγησαν στον Ελληνικό. Έτσι, κατά την εφαρμογή της συνθήκης του
Νεϊγύ του 1924, για ανταλλαγή των μειονοτήτων θεληματικά, καμμιά
αντίρρηση δεν προβλήθηκε στην αρμόδια επιτροπή για τις αθρόες δηλώσεις
«περί εκούσιας μεταναστεύσεως» στην μητέρα Ελλάδα.

Τα
χωριά τα οποία πήγαν, ήταν πολλά. Μερικά από αυτά είναι το Νέο Καβακλή
και Ξυλογανή της Κομοτηνής, οι Νέες Καρυές Λάρισας, Μοναστήρι Λάρισας
(Σαλασλάρ), Τρίκαλα Βέροιας, Ν.Μοναστήρι, Ζορμπά – Μικρό Μοναστήρι
Θεσσαλονίκης, Αλήφακα – Καρυές Δομοκού,Αιγίνιο Πιερίας κλπ.

Από το βιβλίο,«Οι Μοναστηριώτες»
ΠΗΓΗ http://alismonitespatrides.blogspot.com/2008/04/blog-post_24.html

Τα κείμενα που αναφέρονταν στην ιστορία της
περιοχής και την παρουσίασή τους επιμελήθηκαν ο κ. Πασχάλης Λιγούδης,
λαογράφος-ερευνητής και η κ. Κωνσταντίνα Καρακύργιου, φιλόλογος.

Συγκεκριμένα τα κείμενα περιελάμβαναν ιστορικά στοιχεία για την
περιοχή της Ανατολικής Ρωμυλίας, ξεκινώντας από την ίδρυση της
Βουλγαρικής εξαρχίας το 1870, γεγονός που έδωσε στους Έλληνες να
αντιληφθούν ότι η Ρωσία προωθούσε τη δημιουργία Βουλγαρικού κράτους στο
πλαίσιο της επιδίωξής τους για πρόσβαση στο Αιγαίο, ενώ στη συνέχεια
αναφέρονταν στη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου και τη δημιουργία της
Μεγάλης Βουλγαρίας «μιας αυτόνομης ηγεμονίας που περιελάμβανε
ολόκληρη σχεδόν τη Μακεδονία, τη Βόρεια Θράκη, την Ανατολική και
Δυτική. Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις, θορυβημένες από τη ρωσική επέκταση στο
Αιγαίο μέσα από παρεχόμενα στη Βουλγαρία εδάφη, ανησυχούν για τα
συμφέροντά τους στην περιοχή και σπεύδουν στο Συνέδριο του Βερολίνου,
τον Ιούλιο του 1878, να ακυρώσουν τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου».
Με τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου δημιουργείται μια αυτόνομη επαρχία,
που περιλαμβάνει την περιοχή νότια του Αίμου έως και τη Ροδόπη «η
Ανατολική Ρωμυλία ή Ρουμελία- που σημαίνει «η γη των Ορθοδόξων – ρουμ».
Ουσιαστικά η Ανατολική Ρωμυλία ταυτιζόταν με τη Βόρεια Θράκη.
Πρωτεύουσα ορίστηκε το Πλόβντιβ, η σημερινή Φιλιππούπολη, ενώ
κυβερνήτης της ο πρίγκιπας Αλέξανδρος της Βουλγαρίας. Την εσωτερική
τάξη θα διασφάλιζε τοπική εθνοφρουρά από ντόπιους πολίτες. Αξίζει να
σημειωθεί η αναμφισβήτητη πληθυσμιακή υπεροχή του ελληνισμού στη
Φιλιππούπολη, αλλά και στα παράλια του Ευξείνου Πόντου από τα μέσα του
19ου αιώνα μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες του, σύμφωνα με πολυάριθμες
ευρωπαϊκές πηγές».

Στη συνέχεια οι ομιλητές αναφέρθηκαν στο πραξικόπημα των εθνικιστών
Βουλγάρων, στις 6 Σεπτεμβρίου του 1885, με το οποίο κηρύχτηκε η Ένωση
της Ανατολικής Ρωμυλίας με την Ηγεμονία της Βουλγαρίας, με την
ταυτόχρονη επιβολή στρατιωτικού νόμου. «Στη Φιλιππούπολη, στον
Πύργο, στην Αγχίαλο, στρατολογούνται βίαια Έλληνες κάτοικοι στον
βουλγαρικό στρατό, άλλοι παραπέμπονται καθημερινά στα στρατοδικεία και
εξορίζονται. Το διδακτικό προσωπικό διώκεται αμείλικτα. Πολλοί
διαφεύγουν στο εξωτερικό και στην Ελλάδα, ενώ οι φτωχότεροι καταφεύγουν
στα βουνά».

Μετά την προσάρτηση της Ανατολικής Ρωμυλίας επιδιώχθηκε ο
εκβουλγαρισμός του ελληνικού στοιχείου με κάθε τρόπο, με αποκορύφωση
την απαγόρευση της ελληνικής γλώσσας το 1906, χρονιά που σημαδεύτηκε
από βιαιοπραγίες εναντίον των Ελλήνων της περιοχής. «Οι Έλληνες της
Βόρειας Θράκης σε όλη αυτή την κρίσιμη περίοδο είχαν αφεθεί από την
επίσημη ελληνική πολιτική του ελληνικού κράτους στο έλεος του
εκβουλγαρισμού, μολονότι πληθυσμιακά υπερείχαν κατά το 19ο αιώνα στα
παράλια του Ευξείνου Πόντου και στη Φιλιππούπολη. Παρόλα αυτά, το
ελληνικό στοιχείο της περιοχής ταύτιζε τη μοίρα του με τον υπόλοιπο
αλύτρωτο ελληνισμό, διαφοροποιούσε τη μοίρα του από τα βουλγαρικά
σχέδια εθνικής αφομοίωσης και αντιδρούσε ενεργά σε οποιοδήποτε
βουλγαρικό εξαναγκασμό».

Με την ανακήρυξη της Βουλγαρίας σε ανεξάρτητο κράτος, τον Οκτώβριο
του 1908, και την τυπική προσάρτηση σε αυτή της Ανατολικής Ρωμυλίας, ο
όρος Ανατολική Ρωμυλία παύει να υφίσταται, το ελληνικό στοιχείο ραγδαία
φθίνει, ενώ από το 1914 άρχισαν και πάλι οι διωγμοί. Με τη συνθήκη του
Νεϊγύ το 1919 προβλεπόταν αμοιβαία μετανάστευση των «Βουλγάρων την
φυλήν» από την Ελλάδα και των «Ελλήνων την φυλήν» από τη Βουλγαρία. «Κοινή
επιδίωξη και των δύο χωρών ήταν η απαλλαγή από τις μειονότητες και η
ενίσχυση της εθνικής τους συνοχής. Η ελληνοβουλγαρική μετανάστευση
πραγματοποιήθηκε από το 1922 έως το 1932, κλείνοντας για πάντα το
κεφάλαιο της ιστορικής παρουσίας του ελληνικού στοιχείου στη Βόρεια
Θράκη. Στην περιοχή μας από την Ανατολική Ρωμυλία ήρθαν από τα χωριά
Μικρό και Μεγάλο Μπογιαλίκ και από το χωριό Μπουραντλί και
εγκαταστάθηκαν στο Αρδάνιο, Μοναστηράκι, Καβησός και Φέρες. Η
πλειονότητα των Μπογιαλικιωτών συνέχισε το δρόμο της και εγκαταστάθηκε
οριστικά στους Προσκυνητές και στη Ξυλαγανή Ροδόπης».

Επίσης οι δύο ομιλητές έδωσαν ιστορικά και γεωγραφικά στοιχεία της
ευρύτερης Θράκης από την αρχαιότητα έως και τη Συνθήκη του Νεϊγύ, με
την τριχοτόμηση της Θράκης. «Στη Βουλγαρία έχει περιέλθει όλη η
Βόρεια Θράκη, δηλαδή τα 4/9 της Θρακικής γης, στην Τουρκία η Ανατολική
Θράκη δηλαδή 4/9 επίσης, ενώ στην Ελλάδα έχει παραμείνει μόνο ο βασικός
κορμός της Θράκης, δηλαδή μόλις το 1/9 αυτής. Οι δύο ομιλητές
αναφέρθηκαν στη μουσικοχορευτική παράδοση της περιοχής τονίζοντας ότι
«σήμερα, η Βόρεια Θράκη αποτελεί κομμάτι της Βουλγαρίας. Οι μνήμες,
όμως, των χαμένων πατρίδων ξεπηδούν μέσα από τους χορούς και τα
τραγούδια τους, αποκαλύπτοντας το γέλιο, τη χαρά και τον πόνο, το δάκρυ
που πότισε τη θρακική γη. Στην ανατολική περιοχή της Βόρειας Θράκης,
στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, στις πόλεις Μεσημβρία, Σωζόπολη, Πύργο,
Μπάνα, Αγχίαλο και άλλες αναπτύχθηκε σπουδαία μουσικοχορευτική
παράδοση. Ιδιαίτερα εύθυμοι και ζωηροί οι χοροί, συνδέονταν αναπόσπαστα
με την εθιμική ζωή των κατοίκων της περιοχής. Ένα από τα ιδιόμορφα
χαρακτηριστικά που συναντάμε στους χορούς της περιοχής είναι το
τραμπάνισμα, το χτύπημα δηλαδή των ποδιών στο έδαφος, για το οποίο οι
γεροντότεροι με υπερηφάνεια αναφέρουν πως, όταν χόρευαν στην πλατεία
«σείονταν ο τόπος». Τα μουσικά όργανα που συνόδευαν το χορό ήταν η γκάιντα, το νταούλι, το καβάλι, η θρακιώτικη λύρα και αργότερα το ακορντεόν.

Οι χοροί της συγκεκριμένης περιοχής που παρουσιάστηκαν από το
λαογραφικό Όμιλο Ορφέα ήταν Καλλινίτικος, Σφαρλί, Κυνηγητός,
Τρεμουλιαστός, Διάριτσκα, Χειριάτικος τραμπανιστός, Τραμπανιστός.

«40 χιλιόμετρα βόρεια της Αδριανούπολης βρίσκεται το Καβακλί.
Μαζί με τα διπλανά χωριά Καρυές, Μεγάλο και Μικρό Μπογιαλίκ, Μεγάλο και
Μικρό Μοναστήρι, Δράμαλι, Μπουραντλί και άλλα ανέπτυξαν κι εδώ πλούσια
μουσικοχορευτική παράδοση. Όσο κι αν ο τρόπος ζωής στην καινούρια
πατρίδα είναι ήδη αστικοποιημένος, παρόλα αυτά διατηρείται με πολλή
αγάπη και σεβασμό αρκετός αριθμός εθίμων στις διάφορες γιορτές, καθώς
και τα έθιμα του γάμου. Έχει διασωθεί και διαδοθεί ένας ιδιαίτερα
μεγάλος αριθμός τραγουδιών, περίπου 85, τα οποία μπορούν να χωριστούν
σε ιστορικά της ξενιτιάς, της φύσης κ.λ.π. Τα μουσικά όργανα που
συνόδευαν κι εδώ το χορό είναι η γκάιντα, το νταούλι, το καβάλι, η
θρακιώτικη λύρα και η φλογέρα. Οι χοροί τους ιδιαίτερα εύθυμοι,
παρουσιάζουν άλλοτε μια κινητικότητα Μπογδάνος, Τροϊρο κ.λ.π. και
άλλοτε μια στατικότητα: Στις τρεις, Μηλήσω και άλλους, αν και είναι
όλοι έντονοι σε ρυθμό. Οι χοροί που παρουσιάστηκαν από την περιοχή του
Καβακλί ήταν ο Κοκονίτικος ή καστρινός, Στις τρεις, Μπαϊντούσκα,
Μπογδάνος, Μελίσω, Ζέρβος, Ποδαράκι, Τρογύρω, Ζερβόδεξος, Ντούσκο –
Τσέστο, Συγκαθιστός- Καρσιλαμάς.

«Η Θράκη έχει να μας παρουσιάσει ένα δικό της ξεχωριστό
μουσικοχορευτικό ύφος και χρώμα, πράγμα που το διαπιστώνουμε τόσο από
τις μελωδίες και τα τραγούδια της, όσο κι από τους υπέροχους χορούς της» τόνισαν οι ομιλητές.

http://www.paratiritis-news.gr/article_1st_page.php?id=8:1609